دیـــــدار

حکمت اشراقی :

حکمت اشراقی ، یک مکتب فلسفی در فلسفه ی اسلامی است و شیخ شهاب الدین سهروردی ، ملقب به شیخ شهید یا مقتول ، از بزرگترین فیلسوفان این مکتب می باشد .

لفظ اشراق که به معنای تابش نور است برای افاده ی روش اشراقی مفید و رساست . روشی که صرفأ به تعقل محض نمی پردازد بلکه تعقل همراه با کشف و شهود عرفانی .

این سخن که " روش اشراقی را به طور کامل به افلاطون نسبت می دهند " سخنی نادرست است . آنچه از مطالعه ی آثار افلاطون و ارسطو و از مطالعه ی کتبی که در بیان عقاید و آرا این دو فیلسوف بزرگ یونانی نوشته شده با توجه به سیر فلسفه در دوره ی اسلامی به دست می آید یکی این است که مسائل عمده ی مورد اختلاف اشراقیین و مشائین که امروز در فلسفه ی اسلامی مطرح است ، به استثناء یکی دو مسأله ، یک سلسله مسائل جدید اسلامی است که ربطی به افلاطون و ارسطو ندارد . مانند : مسائل ماهیت و وجود ، جعل ، ترکب ، بساطت جسم ، قاعده ی امکان اشرف ، وحدت و کثرت وجود و ...

مسائل مورد اختلاف دو حکیم یونانی ، همانهایی است که در کتاب " الجمع بین رأیی الحکیمین "  فارابی آمده است و البته غیر از مسائل سابق الذکر است . از همه مهمتر این که بسیار محل تردید است که افلاطون طرفدار سیر سلوک معنوی و مجاهدت و ریاضت و مشاهده ی قلبی ( آنطور که نظر اشراقیون است ) بوده باشد . بنابراین ، اینکه ما افلاطون را دارای روش اشراقی بدانیم بسیار قابل مناقشه است !

در حقیقت شیخ اشراق و پیروان او ، تحت تأثیر عرفا و متصوفه ی اسلامی ، روش اشراقی را انتخاب کردند . در حقیقت آمیختن اشراق و استدلال با یکدیگر ، ابتکار خود شیخ است . چه بسا برای اینکه نظریه اش بهتر مقبولیت بیابد گروهی از قدمای فلاسفه را دارای همین مشرب ، معرفی کرد .

شیخ اشراق هیچگونه سندی در این موضوع به دست نمی دهد ، همچنان که در مورد حکماء ایران باستان نیز سندی ارائه نمی کند . زیرا اگر سندی در دست داشت ارائه می داد و مسأله ای را که  مورد علاقه اش بود اینگونه به ابهام و اجمال برگزار نمی کرد .

ادامه دارد ..