دیـــــدار

فیلسوف کیست ؟

فیلسوف کسی است که به فلسفه و فلسفه ورزیدن می پردازد ، یعنی دانشمند فلسفه است .

گذشتگان ، فیلسوف را حکیم می نامیدند و مقصودشان از این کلمه این بود که حکیم کسی است که بر علوم مختلف ، از علم طب گرفته تا علم ریاضیات تسلط دارد و همچنین حکمت ( فلسفه ) را نیز که به معنای علم به احوال موجودات است ، آموخته است .  

فیثاغورس اولین کسی بود که خود را فیلسوف، یعنی دوستدار حکمت نامید ، زیرا در نظر او ، صفت حکیم فقط به خداوند اختصاص داشت . وی زندگی را به میدان های مسابقه تشبیه می کرد و می گفت :

کسانی که در این میدان ها حضور می یابند ، سه گروهند :

یکی کسانی که برای شرکت در بازی حاضر شده اند . دوم کسانی که برای خرید و فروش بلیط به آن جا آمده اند و سوم کسانی که برای تماشا آمده اند . در میدان زندگی ، گروه سوم فلاسفه اند . فلاسفه جهان را از بالا ( همانند تماشاچیان ) نگاه میکنند و در مورد آن قضاوت می کنند .

کار فیلسوف چیست ؟

فیلسوف همواره به ملاحظه مسائل و مشکلاتی می پردازد که برای همه ما دارای اهمیت است . وی با مطالعه انتقادی صحیح میکوشد تا عقاید و شناخت ما را درباره جهان و انسان ارزشیابی کند . وی می کوشد تصویری کلی و منظم و منطقی در مورد آنچه می دانیم و آنچه می اندیشیم ، پیدا و مطرح نماید .

شخص معمولی در پرتو پژوهش فیلسوف و با نظر به طرح جامعی که وی فراهم آورده است ، می تواند تصور خود را در مورد جهان و امور انسانی متناسب با آن طرح کلی اصلاح کرده و اعمال و رفتار خود را با آن بسنجد .

از همان آغاز پیدایش فلسفه ، عقیده متفکرانی که به این نوع پژوهش ها سرگرم بودند ، این بود که نظریاتی را که درباره خود و جهان قبول می کنیم ، باید مورد رسیدگی دقیق قرار دهیم تا ببینیم آیا عقلا پذیرفتنی هست یا نه .

همه ما عقاید و معلوماتی درباره جهان و انسان حاصل کرده ایم ، اما فقط معدودی از ما تأمل و فکر کرده ایم که آیا این معلومات و عقاید قابل اعتماد و معتبر است یا خیر .

فیلسوف اصرار دارد که این همه را در معرض مطالعه و بررسی دقیق قرار دهد تا دریابد که آیا این نظریات و عقاید مبتنی بر دلیل و مدرک کافی هست یا خیر .

سقراط دلیل توجه خود را به فلسفه چنین یاد کرده است :

زندگی بدون تفکر و تأمل ، زندگی نیست و ارزش ندارد .

وی دریافت که همه مردم اطرافش ، زندگی خود را در نیل به هدفهای گوناگون مانند لذت و ثروت صرف می کنند ، بدون آن که از خود بپرسند که آیا این امور مهم و قابل اعتماد هست یا خیر . و چون چنین سوالی را از خود نمی پرسند و در طلب جواب هم نیستند ، نمی توانند بدانند که آیا درست عمل می کنند یا نه و سراسر حیاتشان در طلب اغراض بی فایده و مضر تلف می شود .

به همین دلایل ، فلاسفه به طور کلی همه بر آن بوده اند که مطالعه و بررسی و نقد و تحلیل نظریات و عقاید و افکار و دلایل آنها ، مهم و با ارزش است .

ویژگی های یک فیلسوف :

اساسأ فیلسوف به کسی گفته می شود که خصوصیاتی را که بر گرفته از خصوصیات روح فلسفی است ، در خود داشته باشد .

برخی از این ویژگی ها عبارتند از :

1- فیلسوف ، کسی است که به ارزش عقل ایمان دارد و در علم و عمل خود مقید به احکام عقل است . در این زمینه وی برخلاف کسی است که در علم و عمل خود ، معتقد به وحی و الهام یا متکی به خرافات است .

2- فیلسوف ، کسی است که درباره علل بنیادین امور و حوادث تحقیق می کند . به عبارت دیگر ، او متفکری است که در مورد حوادث به تفسیر عقلی پرداخته و به جستجوی علل آن ها می پردازد .

3- فیلسوف در پی یافتن معنای جهان و چیستی آن است . به اشیا از جنبه هایی که علوم دیگر به آن ها می پردازند ، کاری ندارد . بلکه با هستی اشیا و بودن آنها سر و کار دارد و می خواهد قوانین بودن را بیابد .

4- فیلسوف جزئی نگر نیست ، بلکه همه امور را در یک کل واحد می بیند ، یعنی همه دیدگاه ها و نظرات درباره زندگی و جهان را در یک کل واحد کنار هم قرار داده و سازماندهی می کند و سپس به نقد و بررسی آن ها می پردازد .

5- فیلسوف هیچ چیزی را بدون دلیل و برهان و استدلال نمی پذیرد ، بلکه قبل از هر چیز مطلب مورد نظر را مورد بازرسی و مداقه قرار می دهد تا مبادا عنصری غیر عقلی وارد در دستگاه فلسفی گردد .

6- فیلسوف بدون توجه به اغراض ، هدف ها و یا حرفه ای که بدان اشتغال دارد ، می خواهد افکار و نظریات در باره جهان و زندگی را مطالعه ونقد کند . وی می خواهد دریابد که ما انسان ها در مسائل اساسی که با آن ها روبروییم ، چگونه می اندیشیم ، شناخت ما مبتنی بر چه چیزی است و برای نیل به احکام و داوریهای صحیح ، چه ملاک ها و موازینی را باید برگزینیم .

7- فیلسوف به روشن کردن عقاید ما و نظریه هایی که درباره جهان و انسان و ارزشهای انسانی داریم ، اصرار می ورزد . او پیش از آنکه صرفا دارای مجموعه ای از عقاید باشد ، احساس می کند که این عقاید را باید مورد بازرسی دقیق قرار دهد و در نظامی از افکار که دارای ارتباط منطقی باشند ، مرتب و منظم سازد .

8- فیلسوف همیشه دنبال درک حقایق است و غیر از حقیقت ، به چیز دیگری وابسته نیست ..